Ervin Goci, Migen Qiraxhi dhe Elona Mustafaraj
TIRANË- Ditën e djeshme u regjistrua një sherr me thika pranë gjimnazit “Ibrahim Rugova” në Kamëz mes nxënësve të kësaj shkolle, ku disa të rinj u konfliktuan për një mosmarrëveshje banale, ku tre prej tyre mbetën të plagosur.
Duke u nisur nga kjo ngjarje, por edhe nga incidentet e mëparshme që kanë ndodhur brenda dhe jashtë ambienteve shkollore në vend, ku fatkeqësisht ka pasur edhe humbje jete, por po ashtu edhe nga masat e reja që Ministria e Arsimit nxori në fillim të vitit shkollor për parandalimin e ngjarjeve të tilla, ZËRI ka pyetur ekspertët për situatën që sot ndodhet arsimi në Shqipëri, dhe për zgjidhjet që propozon Ministria e Arsimit.
Duke u nisur nga kjo ngjarje, por edhe nga incidentet e mëparshme që kanë ndodhur brenda dhe jashtë ambienteve shkollore në vend, ku fatkeqësisht ka pasur edhe humbje jete, por po ashtu edhe nga masat e reja që Ministria e Arsimit nxori në fillim të vitit shkollor për parandalimin e ngjarjeve të tilla, ZËRI ka pyetur ekspertët për situatën që sot ndodhet arsimi në Shqipëri, dhe për zgjidhjet që propozon Ministria e Arsimit.
Së pari, le të dëgjojmë deklaratën e ish‑ministrës, Ogerta Manastirliu, në nisje të vitit të ri shkollor, për masat që Ministria e Arsimit ka publikuar. I pyetur nëse këto masa janë të mjaftueshme për sigurinë e fëmijëve në shkolla, eksperti dhe studiuesi Migen Qiraxhi nga Qëndresa Qytetare, i cili ka monitoruar dhe publikuar disa herë raporte të ndryshme për gjendjen e arsimit publik në Shqipëri u shpreh se problemi kryesor nuk qëndron vetëm tek masat, por tek strategjia e arsimit dhe kushtet infrastrukturore që shteti po u mundëson fëmijëve.
“Dhe për hir të së vërtetës, strategjia e arsimit që kjo ministri ka miratuar nuk po shërben si udhërrëfyes kur bëhet fjalë pastaj për sigurinë e të rinjve dhe nxënësve në shkolla. Absolutisht që nuk është vetëm çështje e planit të masave që mund të marrë Policia e Shtetit në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit në një moment të caktuar, 10 ditë përpara fillimit të shkollës. Ajo që ne kemi evidentuar është që infrastruktura arsimore në gjithë këto vite në vendin tonë pamundëson që nxënësit të kenë një jetë të shëndetshme sociale dhe, për pasojë, të jenë edhe të sigurtë nga ana e jetës së tyre. Duhet të themi që nuk ka kaluar vit pa u shënuar humbje jete dhe disa të plagosur në gjithë territorin e vendit, brenda oborreve të shkollave, dhe kjo është alarmuese. Pse ndodh kjo? Sepse struktura në të cilën është futur sistemi ynë arsimor dhe nxënësit tanë sigurisht që nuk plotësojnë një seri kushtesh, e para është infrastruktura. Pra, nëse në një shkollë detyrohesh që të vendosësh fëmijët në klasa të tejmbushura, ai është një tension i shtuar që prodhon konflikt. Nëse nuk ke hyrje‑dalje të qeta, 500 nxënës detyrohen të dalin në një hapësirë prej tre metrash liniar. Kjo, sipas dëshmive të prindërve, prodhon sistematikisht konflikte çdo ditë ku fëmijët detyrohen të dalin nga dyert e tyre.”- shprehet ai.
Ndërsa për profesorin e Shkencave të Komunikimit dhe Gazetarisë, Ervin Goci, sistemi arsimor në vend është një dështim i madh politik dhe programor, që reflekton më pas në mënyrën se si funksionon shkolla dhe sjellja e nxënësve. Ai shton se sjellja e dhunshme e nxënësve dhe të rinjve vjen edhe si pasojë e kaosit urban dhe sjelljeve që sot promovohen jashtë ambienteve të shkollave.
“Unë mendoj që është një përzierje mes keqadministrimit, politizimit të administrimit të arsimit dhe mosmbajtjes së përgjegjësisë totale nga ana e drejtuesve, nga ana e njerëzve përgjegjës në sektor, sepse nuk është vetëm ministrja-ministrja- ministrja: ajo patjetër ka përgjegjësi, por në fund fare ky është një dështim i madh politik, programor. Sepse të flasësh për sigurinë në shkolla zakonisht kur ti mendo në emrin “shkollë” ke parasysh që përmirëson pak cilësinë e shkollës, cilësinë e edukimit, kushtet logjistike dhe të gjitha; duke qenë se po flasim që të mos vdesësh, domethënë. Shikoni ku ka shkuar debati, janë bërë shkollat si një lloj kazerme; praktikisht, për mendimin tim, shkolla është rrethuar nga aktivitete të tjera: tregu, pallate që ndërtohen, shërbime pa fund që kalojnë aty; pra në një kuptim, shkolla ka humbur qetësinë që do të duhej të ketë, që kur nxënësi të futet brenda, të jetë i qetë, i përkushtuar për mësim, dhe kemi kthyer ambientin në një mjedis urban kaotik. Ky për mua është problem thelbësor që ka shkolla, dhe zgjidhja duhet parë në raport me këtë. Është një kolapsim i plotë politik, në radhë të parë i qeverisjes, i cili ka prodhuar një dramë që shoqëria shqiptare e ka të vështirë ta përballojë, dhe na takon neve pastaj që të merremi, të arsyetojmë, të flasim për të.”- shprehet petagogu.
Psikologia Elona Mustafaraj thekson se ky plan masash ndihmon vetëm në parandalimin e ngjarjeve që ndodhin brenda shkollës, por sipas saj është e nevojshme që të krijohen strategji të tjera për të ndërhyrë në mjedisin jashtë shkollës.
“Këto masa janë patjetër përpjekje për ta bërë shkollën një mjedis të sigurtë, që fëmijët, stafet mësimore, por edhe prindërit të jenë të qetë për atë çka shkolla u ofron fëmijëve: që në radhë të parë është siguria fizike, por patjetër edhe ajo psikologjike dhe emocionale. Megjithatë, unë e konsideroj të nevojshme të ndalem tek marrëdhënia midis familjes dhe shkollës. Këto masa të marra nuk do të thonë që tani përfundimisht po ia ngarkojmë shkollës dhe këtyre aktorëve sigurimin e fëmijëve; por edhe familja duhet të vazhdojë të luajë rolin e vet, edhe shoqëria, komuniteti duhet të vazhdojë të luajë rolin e vet, që fëmijët të ndihen të sigurë. Përpos masave, familja i pajis fëmijët me disa aftësi ose karakteristika që i ndihmojnë të përballen me sjelljet problematike. Kjo nuk do të thotë që sjelljet problematike nuk do të kenë më, qëllimi është që varësitë, bullizmi, agresiviteti, apo përdorimi i substancave të jenë më të pakta, dhe që të kemi mekanizmat e duhur që kur këto sfida të dalin, të mund t’i kapërcejmë. Të gjithë aktorët duhet të vazhdojnë dhe ta ruajnë rolin e tyre edukues: familja përmes edukimit, shkolla përmes mësimit dhe edukimit, dhe shoqëria përmes çdo forme që lidhet me zhvillimet ekonomike, politike, sociale, kulturore.”- u shpreh ajo.
Të pyetur se cilat janë ndryshimet e nevojshme ose urgjente që duhet të ndodhin në arsimin publik parauniversitar, ekspertët dhanë mendime të ndryshme!
“Së pari, duhet që të ndërtojmë komunitete; pra, që fëmijët të ndërtohen mes njëri‑tjetrit, të shpenzojnë kohë, kohë që nuk e kanë brenda sistemit të tyre arsimor. Çfarë ndodh me kurrikulën? Sërish, një i ri që përveç se nuk mund të socializohet me bashkëmoshatarët, e ka të pamundur të ndërtojë një kontekst social mbi të cilin ai rritet. Nëse teksti nuk jep kontekst, pra nuk është i vendit dhe të vjen i përkthyer nga anglishtja, nga një tekst që ka kontekstin në Angli, ai e ka të pamundur të ndërtojë një marrëdhënie të shëndetshme me realitetin. Në këtë kuptim, fëmija është i tradhëtuar, qoftë përmes konsumimit të kurrikulave, po aq edhe përmes mungesës së një komunikimi social me bashkëmoshatarët e tij. Çfarë bën kjo? Minimalisht e bën të papërgatitur; maksimalisht, mund të shndërrojë në burim konflikti për çdo familje.”-tha Qiraxhi.
“Duhet që të bëjmë kapacitete infrastrukturore të mëdha, të ndërtohen shkolla që të mos kenë aq shumë nxënës në klasë; të diversifikohen aktivitetet; të bëhet pak jetë komunitare; të ketë një investim të madh në edukimin dhe mirëqenien e tyre, dhe pastaj flasim bashkë nëse ka më shumë ose nuk ka më shumë dhunë.”- shprehet Goci.
Ndërsa për psikologen Mustafaraj, të gjithë aktorët duhet të luajnë rolin e tyre edukues me fëmijët dhe të rinjtë, në mënyrë që të mos shënohen më ngjarje të tilla.
“Çështja është se si t’i mbrojmë fëmijët që, përballë këtyre rreziqeve, të dinë si të reagojnë dhe nëse bëhen pjesë e këtyre proceseve të kenë mekanizmat e duhur për të dalë nga këto sfida. Të gjithë aktorët duhet të vazhdojnë dhe ta ruajnë rolin e tyre: familja me proceset edukuese, shkolla me proceset edukuese dhe mësimdhënëse, dhe shoqëria pastaj për të gjithë elementët e tjerë që lidhen me zhvillimet ekonomike, politike, sociale, kulturore. Duhet t’i pranojmë fëmijët ashtu siç janë, në vetëdijen e potencialit që kanë, karakteristikave që kanë, zhvillimit që kanë. Çështja nuk është vetëm tek të nxënit; çështja është edhe tek sjelljet e mirëpërshtatura, të mësuarit e sjelljeve që i përshtaten shoqërisë, të cilat më pas të ndihmojnë fëmijën që të funksionojë si një individ i rritur.”-shprehet psiskologia Elona Mustafaraj. /ZËRI
