Paloma Shemirani
MBRETËRI E BASHKUAR- Gabriel dhe Sebastian Shemirani e panë me shqetësim nënën e tyre, Kate, teksa ajo u bë e famshme gjatë pandemisë, duke u pushuar përfundimisht nga puna si infermiere për shkak të përhapjes së informacionit të gabuar në lidhje me Covid-19. Pastaj, motra e tyre Paloma u diagnostikua me kancer. Mjekët i thanë se kishte një shans të lartë mbijetese me kimioterapi. Por në vitin 2024, shtatë muaj më vonë, ajo vdiq – pasi kishte refuzuar trajtimin.
Vëllezërit, rrëfejnë për BBC se fajësojnë teoritë konspirative anti-mjekësore të nënës së tyre për vdekjen e Palomës në moshën 23 vjeç. Kate Shemirani nuk është përgjigjur drejtpërdrejt ndaj akuzave, por ajo ka fajësuar publikisht NHS-në për vdekjen e vajzës së saj.
Ajo dhe ish-bashkëshorti i saj, babai i Palomës, Faramarz Shemirani, janë shprehur për BBC se kanë prova se “Paloma vdiq si pasojë e ndërhyrjeve mjekësore të dhëna pa diagnozë të konfirmuar ose pëlqim të ligjshëm”.
BBC shkruan se nuk ka parë asnjë provë për të mbështetur këto pretendime.
Vëllai i madh i Palomës, Sebastiani, thotë: “Motra ime ka ndërruar jetë si pasojë e drejtpërdrejtë e veprimeve dhe bindjeve të mamasë sime dhe nuk dua që askush tjetër të kalojë nëpër të njëjtën dhimbje ose humbje që kam unë.”
Të dy vëllezërit thonë se kontaktuan BBC në lidhje me Palomën me shpresën se mund të parandalonin vdekje të tjera dhe besojnë se kompanitë e mediave sociale duhet të ndërmarrin veprime më të forta kundër dezinformimit mjekësor.
“Nuk munda ta ndaloja motrën time të vdiste. Por do të ishte shumë e rëndësishme për mua nëse do të mundja ta bëja që ajo të mos ishte thjesht një tjetër në një varg të gjatë njerëzish që vdesin në këtë mënyrë,”- thotë Gabrieli.
Në podkastin Marianna in Conspiracyland 2 të Panorama dhe BBC Radio 4 , është shpjeguar se si kjo e diplomuar e re në Kembrixh refuzoi trajtimin që mund t’i kishte shpëtuar jetën.
Ndikues të teorive konspirative si Kate Shemirani po ndajnë me miliona njerëz pikëpamje dikur periferike kundër mjekësisë, gjë që mund t’i lërë njerëzit e cënueshëm në rrezik për dëmtime serioze.
Po bëhet gjithnjë e më e vështirë të luftohet dezinformimi mjekësor për shkak të rëndësisë së figurave të tilla si Robert F. Kennedy Jr, të cilët më parë kanë shprehur pikëpamje joshkencore, thotë onkologu Dr. Tom Roques, nënkryetar i Kolegjit Mbretëror të Radiologëve, i cili përfaqëson gjithashtu specialistët e kancerit.
Kur ke një sekretar të shëndetësisë dhe shërbimeve njerëzore në SHBA “i cili promovon në mënyrë aktive pikëpamje si lidhja midis vaksinave dhe autizmit, të cilat janë hedhur poshtë vite më parë, atëherë kjo ua bën shumë më të lehtë njerëzve të tjerë të përhapin pikëpamje të gabuara”, thotë ai.
“Mendoj se rreziku është që trajtimet alternative më të dëmshme po bëhen më të përhapura. Kjo mund t’u shkaktojë njerëzve më shumë dëm aktiv.”
Që kur u bë Sekretar i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore, zoti Kennedy ka thënë se nuk është kundër vaksinës dhe se thjesht mbështet më shumë teste sigurie.
‘Teoritë e konspiracionit në prag të shkollës’
Paloma dhe binjaku i saj Gabriel, së bashku me Sebastianin dhe motrën e tyre më të vogël, u rritën në qytetin e vogël të Sussex, Uckfield, ku u ekspozuan ndaj teorive të konspiracionit në shtëpi.
“Këngët zanore” të udhëtimeve të tyre në shkollë, thotë Gabriel, ishin teoricienët konspirativë Alex Jones që flisnin se si të shtënat në shkollën Sandy Hook ishin të inskenuara ose se si 11 shtatori “ishte një punë e brendshme”.
Vëllezërit thonë se ishte babai i tyre ai që u përfshi për herë të parë në teoritë e konspiracionit, të cilat ngjallën interesin e nënës së tyre. Fëmijët përvetësuan ide të çuditshme, duke përfshirë edhe idenë se Familja Mbretërore ishin hardhuca që ndryshonin formë, thotë Gabriel. “Si fëmijë i vogël, u beson prindërve të tu. Kështu që e sheh këtë si një të vërtetë”, thotë ai.
Sebastiani beson se nëna e tyre i përdori idetë e saj si një mënyrë për t’i kontrolluar ata. Në një rast, Kate Shemirani vendosi që wi-fi ishte i rrezikshëm dhe e fiku në shtëpi, thotë ai, duke injoruar lutjet e tij që ai duhej të dorëzonte detyrat e kursit GCSE. “Kjo vetëm sa i ushqeu gëzimin që ajo kishte për përdorimin e sistemit të saj irracional të besimeve për të më kontrolluar mua”, thotë ai.
Sipas bijve të saj, pikëpamjet anti-mjekësore të Kate Shemirani u përshpejtuan në vitin 2012, kur asaj iu diagnostikua kanceri i gjirit.
Edhe pse iu hoq tumori me anë të një ndërhyrjeje kirurgjikale, ajo ia atribuon shërimin terapive alternative dhe tregon në internet se si përdori një program që përfshinte lëngje dhe klizma me kafe për t’u bërë “e lirë nga kanceri”. Ajo nuk e përdor fjalën “e shëruar”.
Paloma përvetësoi disa nga këto ide, thotë Chantelle, një nga shoqet e saj më të mira nga shkolla. “Paloma foli për mamanë e saj që u shërua vetë dhe ajo besonte se kremi mbrojtës nga dielli mund të shkaktonte kancer. Mbaj mend që ajo digjej shumë keq në shkollë”, thotë ajo.
Pasi prindërit e tyre u ndanë, Gabrieli dhe Sebastiani u larguan nga nëna e tyre. Por Paloma mbajti kontakt me të, edhe kur ajo shkoi për të studiuar në Kembrixh në vitin 2019.
“Strategjia e Palomës ishte ta qetësonte, të ishte e ëmbël, të përpiqej të fitonte dashurinë që nuk i ishte dhënë më parë,”- thotë Sebastiani.
Mesazhet që Paloma ndau me të dashurin e saj të atëhershëm, Ander Harris – dhe të cilat ai i ka ndarë me BBC – zbulojnë një marrëdhënie me nënën e saj që kishte momente dashurie dhe kujdesi, por edhe raste kur Paloma e shihte atë si toksike dhe abuzive.
Gjatë Krishtlindjeve të vitit 2022, ajo i tha Anders se nëna e saj po e fajësonte atë që fëmijët e tjerë nuk vinin në shtëpi për Krishtlindje. “Jam shumë, shumë e lodhur duke u abuzuar”, shkroi ajo, duke sugjeruar me një fjalë të pahijshme se ky trajtim ndodhte gjatë gjithë kohës.
Nëna e saj vazhdonte të hynte në dhomën e saj dhe “të sillej keq”, tha Paloma në një mesazh, duke shtuar se nëna e saj e kishte rrahur. Paloma u largua për në shtëpinë e një shoqeje. Më vonë ajo ia ndau mesazhin e lamtumirës nënës së saj Andersit, duke i thënë se ishte “kapja e fundit. Më lëndove sa herë që të lejoj të hysh dhe nuk do ta bëj më kurrë. Jam shumë e lënduar”.
Kur u kthye në universitet, Paloma dukej sikur po largohej nga bindjet e nënës së saj herë pas here. Chantelle thotë se filloi të hante mish dhe të përdorte pastë dhëmbësh me fluor. Por si Chantelle ashtu edhe Ander thonë se ajo mbeti skeptike në lidhje me vaksinën kundër Covid-19 dhe refuzoi ta bënte atë.
‘Një shqetësim në lidhje me ndikimin prindëror’
Në fund të vitit 2023, jo shumë kohë pas diplomimit, Paloma filloi të kishte dhimbje gjoksi dhe vështirësi në frymëmarrje. Ajo shkoi në spital.
Mjekët dyshuan për një tumor, por Ander thotë se ai dhe Paloma, “një nga njerëzit më të zgjuar që kam takuar ndonjëherë”, në fillim shpresonin se nuk do të rezultonte të ishte malinj. Paloma e la pas dore këtë, duke e quajtur tumorin “Maria Masa e Mushkërive”, thotë ai.
Por më 22 dhjetor, Paloma dhe Ander shkuan në Spitalin Maidstone ku mjekët i dhanë asaj diagnozën e limfomës jo-Hodgkin. Nëse nuk trajtohet, ky lloj kanceri mund të jetë fatal, por mjekët i thanë Palomës se ajo kishte 80% shanse për t’u shëruar nëse do t’i nënshtrohej kimioterapisë.
Paloma ia tregoi lajmin nënës së saj. Ander thotë se Paloma ende donte mbështetjen e saj, edhe pse marrëdhënia e tyre kohët e fundit kishte kaluar një periudhë të vështirë. Kate Shemirani tha se ajo do të vinte në spital. Megjithatë, Paloma ishte e shqetësuar për ta parë atë dhe foli me stafin mjekësor për shqetësimet e saj, thotë i dashuri i saj i atëhershëm.
Provat e para nga BBC sugjerojnë se mënyra e të menduarit e Palomës mund të jetë ndikuar nga nëna e saj gjatë dy ditëve që ajo ishte e shtruar në Spitalin Maidstone.
Kate Shemirani i dërgoi një mesazh Anderit për t’i thënë: “THUAJI PALOMËS TË MOS NËNSHKRUAJË PËR KIMIOMENI APO NDONJË TRAJTIM.”
Anderi dhe nëna e tij, e cila ishte gjithashtu atje, ngritën shqetësime me stafin e spitalit në lidhje me bindjet e Kate Shemirani dhe marrëdhënien e saj me Palomën.
Stafi mjekësor diskutoi me njëri-tjetrin shqetësimet për mbrojtjen në lidhje me Palomën dhe shkroi se kishin “një shqetësim në lidhje me ndikimin prindëror” mbi të. Por ata gjithashtu mendonin se ajo kishte aftësinë për të marrë vendimet e veta.
Për këshilla, Paloma iu drejtua një ish-partneri të Kate Shemirani, të quajtur Patrick Vickers. Paloma kishte një marrëdhënie të mirë me të, thotë Ander. Ai është gjithashtu një praktikues i shëndetit alternativ.
Kur Paloma e pyeti për “shansin 80% të shërimit” që mjekët kishin thënë se do të ofronte kimioterapia, zoti Vickers tha se kjo ishte “e ekzagjeruar”. Ai e inkurajoi atë të fillonte terapinë Gerson dhe ndoshta të merrte në konsideratë kimioterapinë nëse simptomat e saj nuk përmirësoheshin pas gjashtë javësh.
Terapia Gerson përfshin një dietë të rreptë me bazë bimore, së bashku me lëngje, suplemente dhe klizma kafeje. Disa njerëz pretendojnë – pa prova shkencore – se mund të përdoret për të trajtuar një sërë kanceresh.
Paloma ishte e shqetësuar për efektet anësore negative të kimioterapisë, thotë Ander, pasi ajo mund të shkaktojë lodhje, të vjella, rënie të flokëve dhe të ndikojë në pjellori. Stafi i infermierisë foli me Palomën për ngrirjen e vezëve dhe paruket kur ajo u diagnostikua.
Por organizata bamirëse Cancer Research UK thotë se terapia me Gerson mund të ketë edhe efekte anësore të rënda, duke përfshirë dehidratim, inflamacion të zorrëve dhe probleme me zemrën dhe mushkëritë.
Në një moment gjatë dy ditëve në spital, thotë Ander, Paloma vendosi. Ajo vendosi të mos e ndiqte kimioterapinë – të paktën për momentin – dhe do të provonte fillimisht terapinë Gerson.
Më 23 dhjetor, Kate Shemirani i dërgoi Anders një shënim zanor ku i jepte udhëzime që ta çonte Palomën me makinë në shtëpinë e saj.
Ander thotë se ndjeu se nuk mund të debatonte. Paloma “ishte në gjendje të luftonte ose të ikte dhe donte vetëm të kujdeseshin për të dhe, e dini, të mos i duhej të merrte vendime të vështira”, thotë ai. “Nëna e saj ndërhyri menjëherë dhe përfitoi nga kjo.”
Promovimi i dezinformatave
Kate Shemirani promovon në internet ide që ia rekomandoi vajzës së saj një publiku më të gjerë. Si një ish-infermiere e NHS në vitet 1980, ajo e quan veten “Infermierja Natyrale” në mediat sociale.
Në faqen e saj të internetit, ajo shet kokrra kajsie për “përfitimet e tyre të mundshme shëndetësore” së bashku me shtesa ushqimore, dhe ofron informacione dhe këshilla.
Ajo kërkon rreth 70 paund për një anëtarësim vjetor në faqen e saj dhe u kërkon pacientëve – përfshirë ata me kancer – 195 paund për një konsultë dhe një program të personalizuar 12-javor.
Në mediat sociale ajo poston video që promovojnë produktet e saj dhe ndonjëherë kritikon “njerëzit e keqinformuar” për trajtimin e kancerit me kimioterapi.
Kur pandemia e Covid-it goditi në vitin 2020, Kate Shemirani ishte një nga shumë ndikueset e teorive konspirative që gjetën një audiencë më të gjerë. Besimet e saj dukeshin se kishin evoluar nga idetë alternative të shëndetit në teoritë konspirative më të përhapura.
Ajo promovoi idetë e rreme se pandemia ishte një mashtrim, se vaksinat ishin pjesë e një plani për të vrarë shumë njerëz dhe se mjekët dhe infermierët duhet të ndëshkohen për rolin e tyre në të gjithë këtë.
Në vitin 2021, një panel i Këshillit të Infermierisë dhe Mamisë vendosi që Kate Shemirani duhet të përjashtohej nga detyra e infermieres për shkak të promovimit të dezinformatave në lidhje me pandeminë. Disa kompani të mediave sociale gjithashtu pezulluan profilet e saj për shkak të promovimit të dezinformatave. “Ajo hyri në errësirë”, thotë Sebastian.
Por, sapo Elon Musk bleu X në vitin 2022, shumë llogari me teori konspirative u rihapën, përfshirë edhe atë të Kate Shemirani. Ajo u rihap gjithashtu në Facebook dhe u bashkua me TikTok.
Audienca e saj është rritur përsëri – në gjashtë muajt e fundit përmbajtja e saj është parë më shumë se katër milionë e gjysmë herë në faqet kryesore të mediave sociale. Në dhjetëra komente në X, ajo i inkurajon njerëzit të kontaktojnë, përfshirë ata me kancer.
TikTok thotë se tani e ka bllokuar llogarinë e Kate Shemirani për shkelje të politikave të dezinformimit mjekësor. Sipas Metës, Instagram dhe Facebook nuk lejojnë dezinformimin e dëmshëm mjekësor. X nuk u përgjigj.
Mbështetja e jetës është e ‘çaktivizuar’
Paloma vazhdoi terapinë Gerson. Disa nga shoqet e saj vunë re se si ajo po sëmurej gjithnjë e më shumë.
Në një video-telefonatë, thotë Chantelle, Paloma tha se kishte një gungë të re në sqetull dhe nëna e saj i kishte thënë se kjo do të thoshte se kanceri po dilte nga trupi i saj. “E dija që ajo po vuante shumë”, thotë ajo, duke shtuar se Paloma i kishte thënë se kishte humbur kontrollin e funksioneve të saj trupore.
Por ajo thotë se Paloma tha gjithashtu se ndihej e shtyrë nga mjekët dhe miqtë për të rishqyrtuar vendimin e saj për të ndjekur vetë terapitë alternative. Chantelle thotë se as ajo nuk ishte dakord me terapinë alternative, por donte të ishte aty për shoqen e saj.
Paloma kishte përmendur njerëz të tjerë që përpiqeshin t’ia ndryshonin mendjen dhe kishte diskutuar t’i ndërpriste lidhjet me ta. “Mendova se nuk doja të ndërprisja lidhjet, veçanërisht kur ajo po vuan kështu,”- thotë Chantelle.
Gjatë muajve që folën në telefon, Chantelle thotë se vuri re se Kate Shemirani po “kujdesej shumë mirë për Palomën”. Por ajo nuk mendon se Paloma do të kishte marrë të njëjtat vendime pa nënën e saj.
“Nuk mendoj se ideologjia e saj ishte mjaftueshëm e fortë për të marrë ato vendime, është bindja ime personale. Njerëzit kanë mendime të ndryshme për këto gjëra, por mendoj se nëna e saj luajti një rol shumë, shumë të madh në këtë drejtim”, thotë Chantelle.
Në mars të vitit 2024, Paloma i dha fund lidhjes së saj me Anderin. Miq dhe familjarë të tjerë mendonin se Kate Shemirani po e izolonte Palomën prej tyre.
Gabrieli thotë se kërkoi të takohej me Palomën jo shumë kohë pasi ajo u diagnostikua, por motra e tij tha se ajo nuk mund të dilte jashtë për shkak të “ajrit të keq”. Nëna e tyre e kishte bindur se “ajri i lagësht” do ta bënte atë të sëmurej më shumë, thotë ai.
Sebastiani dhe Gabrieli ishin aq të shqetësuar saqë Gabrieli ngriti një padi ligjore. Ai nuk po argumentonte se Paloma nuk kishte aftësi, por donte një vlerësim të trajtimit të duhur mjekësor për të.
Por ngjarjet i paraprinë dhe çështja u mbyll pa një përfundim në korrik, sepse Paloma kishte vdekur.
Gabrieli e mësoi vdekjen e motrës së tij vetëm disa ditë më vonë, në një telefonatë me avokatin e tyre. Ai duhej t’ia jepte lajmin vëllait të tij.
“Është sikur të digjesh i gjallë dhe ndjen dhimbjen përvëluese sa herë që të del nga goja”, thotë Gabrieli.
Sebastiani thotë se e fajësoi veten. “Nuk jam pajtuar fare me këtë,” thotë ai.
“U shkatërrova”, thotë ai. “Thjesht, sikur, po bërtisja dhe qaja me të madhe.”
Paloma kishte pësuar një atak në zemër të shkaktuar nga tumori i saj. Ajo u dërgua në spital, por pas disa ditësh, aparati i mbështetjes në jetë iu ndërpre.
Një hetim do të fillojë muajin tjetër për të përcaktuar rrethanat e vdekjes së Palomës.
Kate Shemirani ka promovuar një sërë teorish të pavërtetuara në mediat sociale dhe podkaste politike periferike rreth asaj se si ajo beson se Paloma u vra nga stafi mjekësor – dhe se kjo u pasua nga një mbulim i ngjarjes. BBC nuk ka parë prova për të mbështetur këto pretendime.
Vdekja e Palomës ishte shkatërruese për familjen dhe të dashurit e saj. Por për Sebastianin dhe Gabrielin, kjo është gjithashtu një paralajmërim për pasojat e mundshme për njerëzit që besojnë teoritë konspirative kundër mjekësisë, si ato të nënës së tyre.