Në Australi ka hyrë në fuqi fuqi ligji që ndalon fëmijët nën 16 vjece të të përdorin rrjetet sociale. Kështu data 10 dhjetor i ka gjetur mijëra adoleshente pa rrjete sociale.
Me hyrjen në fuqi të një ndalimi historik, fëmijët nën 16 vjeç nuk mund të kenë më llogari në platforma si Instagram, Snapchat, TikTok, Facebook, YouTube, X dhe të tjera.
Kryeministri Anthony Albanese e quajti këtë “një moment krenarie kombëtare”, duke e përshkruar si një reformë që do të mbrojë shëndetin mendor të të rinjve dhe do të ulë ekspozimin ndaj përmbajtjeve të dëmshme.
Por realiteti në terren është shumë më kompleks. Adoleshentët kanë reaguar menjëherë: disa ndihen të fyer, të tjerë të shqetësuar se po humbin kontaktet, komunitetet online dhe madje edhe mundësitë e karrierës. Disa, ndërkohë, thonë se kjo është një shans për t’u shkëputur nga varësia.
Platformat e mëdha të teknologjisë paralajmërojnë se ndalimi mund të jetë i vështirë për t’u zbatuar dhe madje mund t’i shtyjë fëmijët drejt hapësirave më pak të rregulluara. Dhe sfidat kanë nisur: adoleshentët raportojnë se po testojnë mënyra për të anashkaluar verifikimin e moshës, ndërsa autoritetet pranojnë se “llogaritë nuk do të zhduken magjikisht”.
Prindërit janë po ashtu të ndarë. Disa e shohin si mbrojtje të nevojshme, të tjerë si pengesë për ndërtimin e komuniteteve dhe për mësimin e aftësive të botës moderne.
Ndërkohë, dy adoleshentë kanë nisur tashmë një sfidë ligjore në Gjykatën e Lartë, duke argumentuar se ndalimi shkel të drejtën e fjalës së lirë.
Teksa vendi përpiqet të kuptojë efektet e para, një gjë është e qartë: Australia sapo ka hapur një kapitull të ri në debatin global mbi sigurinë online të fëmijëve dhe e gjithë bota po vëzhgon.
Tag: adoleshentët
-
Adoleshentët australian pa rrjete sociale/ Kryeministri Albanese: Një moment krenarie
-
Adoleshentët kundër ndalimit të rrjeteve sociale në Australi
Ndalimi i përdorimit të mediave sociale nga adoleshentët dhe fëmijët në Australi po kundërshtohet në gjykatën më të lartë të vendit.
Adoleshentët pretendojnë se ligji është jokushtetues, pasi u privon atyre të drejtën për komunikim të lirë. Ndërsa disa prej tyre shprehen se po privohen nga mundësia për të siguruar të ardhura financiare.
Një 15-vjeçar i cili së bashku me babanë e tij zotërojnë një lokal të vogël, Dimi Heryxlim, shprehet se ndalimi i përdorimit të mjeteve sociale i dëmton biznesin. 15-vjeçari ka grumbulluar dhjetëra mijëra shikime në Instagram dhe TikTok duke postuar vloge të rutinës së tij duke drejtuar kuzhinën pas shkolle.
“Vërtet has klientë që vijnë dhe thonë ‘Oh, të kam parë’, ndërsa babai më ndihmon të përgatis pastat, disa njerëz madje bëjnë edhe foto me mua.”
Heryxlim shpreson të zgjerojë markën e tij personale dhe të ndërtojë një “komunitet” një ditë, por me një ndalim të mediave sociale për fëmijët australianë nën 16 vjeç, i cili është i pari në botë dhe që do të hyjë në fuqi më 10 dhjetor, planet e tij do të duhet të presin.
Ai mbetet optimist për të ardhmen e tij, duke pranuar se së shpejti do të mbushë 16 vjeç dhe se ky ndalim është vetëm një pengesë e përkohshme. Por ai është i shqetësuar për frymëzimin e krijuesve të përmbajtjes dhe çfarë mund të nënkuptojë kjo për ta.
“Më vjen keq për brezat e rinj, ata që me të vërtetë duan të bëjnë diçka të madhe në mediat sociale, do të frenohen.”
Shqetësimet në lidhje me bllokimin e shpirtit krijues dhe sipërmarrës pasqyrohen nga muzikantët e fëmijëve Tina dhe Mark Harris, kanali i të cilëve në YouTube ka 1.4 milion abonentë.
Ato thanë se vajzat e tyre kishin një kanal në YouTube kur ishin më të vogla dhe aty mësuan aftësi të rëndësishme si prodhimi, shkrimi i skenarëve dhe montazhi. Vajzat e tyre tani janë të rritura, njëra prej të cilave punon në industrinë e filmit. Familja Harris është gjithashtu e shqetësuar nga dëmtimi afatgjatë i reputacionit nga përfshirja e YouTube në ndalim nga qeveria dhe nga nocioni i nënkuptuar se YouTube është i dëmshëm për fëmijët.
-
A mund të mbahen larg rrjeteve sociale? Australia po e bën, por fëmijët janë një hap përpara
Australia po bëhet një nga vendet e para në botë që vendos një ndalim kombëtar për përdorimin e rrjeteve sociale nga fëmijët nën 16 vjeç, por ekspertët dhe vetë adoleshentët thonë se kjo politikë ka probleme serioze që para se të hyjë në fuqi.
Ligji i ri, i cili detyron platformat të verifikojnë moshën e përdoruesve dhe u kërkon atyre të ndërmarrin “hapa të arsyeshëm” për të ndaluar të miturit, është përshëndetur nga shumë prindër të shqetësuar për ndikimin e rrjeteve sociale te fëmijët. Megjithatë, testet e para tregojnë se masat e verifikimit janë të lehta për t’u mashtruar.
Adoleshentët gjejnë rrugë të shpejta për të kaluar kontrollin
Në një artikull të publikuar nga BBC, thuhet se një 13-vjeçare e quajtur Isobel, si shumë të tjerë, është bërë virale pasi tregoi se si e kaloi verifikimin e moshës në Snapchat brenda pak minutash, duke përdorur një foto të nënës së saj për të kaluar testin e njohjes së fytyrës.
“Mora një foto të mamasë dhe e vendosa përpara kamerës, dhe thjesht më lejoi të kaloj. Më tha: faleminderit që verifikuat moshën tuaj”, pretendon Isobel. “Kam dëgjuar se dikush ka përdorur edhe fytyrën e Beyoncé-s,” shton ajo.
“I shkrova asaj,” tregon adoleshentja duke bërë gjest drejt mamasë së saj “‘Hej mami, e kalova ndalimin e rrjeteve sociale’, dhe ajo më tha: ‘Oh, ti majmune!’.”Sipas ekspertëve, këto sisteme shpesh gabojnë sidomos me përdorues që janë vetëm dy ose tre vjet larg moshës së synuar.
Përveç fotove të prindërve, adoleshentët kanë gjetur mënyra të tjera për të shmangur ndalimin: përdorimin e VPN-ve, regjistrimin me email të prindërve, ose kalimin në platforma më pak të njohura që nuk përmenden në ligj. Një e treta e prindërve gjithashtu pranojnë se mund t’i ndihmojnë fëmijët t’i anashkalojnë këto kontrolle.
Ekspertët paralajmërojnë: Ndalimi mund të sjellë më shumë dëm se dobi
Ndërsa qeveria australiane e prezanton ndalimin si një masë për të mbrojtur fëmijët nga përmbajtjet e dëmshme si dhuna, pornografia, dezinformimi dhe bullizmi online, studiuesit dhe organizatat për mbrojtjen e fëmijëve thonë se qasja është tepër e thjeshtëzuar.
Shumë prej tyre paralajmërojnë se pas ndalimit, fëmijët mund të zhvendosen drejt faqeve më të rrezikshme, më pak të moderuara dhe më anonime. Platformat si YouTube dhe TikTok mund të përdoren pa llogari, duke i ekspozuar fëmijët ndaj përmbajtjes së pafiltruar. Ndërkohë, dhomat e bisedave në lojërat online (të cilat janë përjashtuar nga ligji) konsiderohen nga policia si zona me risk të lartë për radikalizim.
Meta, Snapchat dhe kompani të tjera kanë shprehur hapur skepticizëm mbi zbatimin e politikës, duke paralajmëruar se verifikimi i moshës është teknikisht i pasigurt dhe lehtësisht i manipulueshëm. Për më tepër, gjobat e vendosura (deri në 49.5 milionë dollarë) konsiderohen të papërfillshme për korporatat miliardere.
Dy adoleshentë australianë kanë paraqitur tashmë një padi në Gjykatën e Lartë duke e quajtur ligjin “orwellian” dhe “jokushtetues”. Alphabet, kompania mëmë e Google dhe YouTube, dyshohet se po përgatit gjithashtu një sfidë ligjore.
Megjithë kritikat, qeveria e kryeministrit Anthony Albanese insiston se politika synon t’i japë fund dëmit të shkaktuar nga algoritmet dhe varësia digjitale te fëmijët. “Kjo është një përpjekje për të shpëtuar një brez,” deklaroi ministrja e Komunikimeve Anika Wells, duke pranuar se procesi do të jetë “i çrregullt” në fillim.
Qeveria thotë se një paketë e re ligjore, e cila do t’u imponojë kompanive një detyrim ligjor për të parandaluar “dëmin e parashikueshëm”, është tashmë në përgatitje.
A do të funksionojë? Ekspertët janë të ndarë. Disa thonë se nëse ligji ul numrin e fëmijëve në rrjetet sociale me 70-80%, atëherë konsiderohet i suksesshëm. Të tjerë besojnë se efekti do të jetë minimal dhe fëmijët do të kalojnë në platforma më të rrezikshme, duke e bërë situatën më të keqe.
Ndërkohë, shumë prindër thjesht duan të kenë mbështetje ligjore për të thënë: “Është e paligjshme, nuk ta lejoj.”
Megjithatë, një gjë është e qartë: beteja mes qeverisë, platformave të teknologjisë dhe vetë adoleshentëve sapo ka filluar, dhe rezultati mbetet i pasigurt.
-
Rreziqet nga IA, Tushi: Disa profesione të lidhur me njeriun s’do asgjësohen
Sociologu i njohur Gëzim Tushi ka deklaruar për emisionin “Në Kohë Reale” në RTSH1 se pavarësisht zhvillimi të tekonologjisë dhe përparimit të Inteligjencës Artificiale, disa profesione do t’i rezistojnë kohës. Sipas Tushit, disa profesione që janë pjesë e lëkurës njerëzore nuk do të asgjësohen.
“Edhe pse shumë profesione do të marrin karakter teknologjik nëpërmjet Inteligjencës Artificiale dhe mjeteve të tjera edhe pse informacioni publik do të bëhet shumë i përdorueshëm, disa profesione që janë të lëkurës njerëzore do të mbeten. Do të përparojë teknologjia por kontakti me lëkurën njerëzore të disa profesioneve nuk do të asgjësohet sepse janë të domosdoshme sepse jemi në një dilemë dhe në fillimet e këtij revolucioni të katërt që nuk do të jenë kurrë i kthyeshëm mbrapsht”, ka theksuar Tushi.
Ai vuri në dukje se në shoqërinë shqiptare ka dy tendenca me rritjen e përdorimit të rrjeteve sociale nga adoleshentët. “Në një farë mënyre teknologjia do të jetë një shtojcë organike e njeriut. Shkencëtarët thonë ndonjëherë në mënyrë metaforike që do të injektohet brenda trupit të njeriut për të qenë i lidhur online në çdo kohë. Në momentet e tanishme në shoqërinë shqiptare unë ndiej që ka dy tendenca; ka një teknofili të shfaqur dukshëm, sidomos te adoleshentët e shoqëruar me anën e ndritur dhe me anën e errët sikurse është edhe bullizmi sepse adoleshentët e sotëm kanë filluar të përdorin shumë rrjetet sociale”, tha më tej sociologu i njohur Gëzim Tushi. -
Tragjedi në Francë! Makina del nga rruga dhe bie në pishinë, humbin jetën 3 adoleshentët
Një aksident ka tronditur Francën jugore, ku tre adoleshentë humbën jetën këtë të mërkurë.
Sipas mediave të huaja, automjeti me të cilin udhëtonin adoleshentët doli nga rruga, u përplas me një mur dhe përfundoi në pishinën e një banese private.
Të rinjtë, të moshave 14, 15 dhe 19 vjeç, nuk mundën të hapnin dyert e makinës dhe u mbytën, pasi automjeti u përmbys në ujë dhe zhytej plotësisht.
Ngjarja ndodhi gjatë një nate me reshje të dendura shiu, që dyshohet se kanë ndikuar në humbjen e kontrollit të makinës.
Prokurori e përshkroi skenën si “kulin e tmerrit”, duke theksuar se nuk ishte përplasja ajo që u mori jetën të rinjve, por pamundësia për të dalë nga makina e kthyer përmbys në ujë të akullt.“Ata nuk kishin asnjë shpresë”, tha ai.
🔴ALERTE INFO – TROIS ADOS MORTS NOYÉS DANS UNE PISCINEUn gamin de 14 ans défoncé au gaz hilarant prend le volant, perd le contrôle à Alès…La voiture finit sur le toit dans une piscine. Ils se sont noyés vivants, coincés tête en bas dans 1m50 d’eau glacée.14, 15 et 19 ans.… pic.twitter.com/JuLBauU9gk
— 🇮🇹 RADIOROMA (@RadioRomaX) December 3, 2025Mësohet se në timon mund të ketë qenë 14-vjeçari.
Makina u përplas fillimisht me një mur të ulët kopshti, më pas u rrotullua dhe ra në pishinë, e cila ishte vetëm 1.5 metra e thellë. U deshën disa orë para se dikush të jepte alarmin dhe të thërriste zjarrfikësit, të cilët zbrazën pishinën për të nxjerrë automjetin. -
A do t’i ndalojë BE-ja mediat sociale për adoleshentët?
Kufizimi i aksesit në mediat sociale për adoleshentët ka qenë një nga temat kryesore të diskutimit për shumë familje në Evropë. “Jemi në mes të një lufte njohëse”, tha Presidenti i Francës, Emmanuel Macron. Ai nuk ishte larg.
Në Kinë, versioni i TikTok për fëmijë tregon eksperimente shkencore dhe fiket pas 40 minutash. Në Evropë, i njëjti aplikacion ofron valle dhe përmbajtje virale që shpesh përshkruhet si “kalbje e trurit”.
Tani Europa po kundërpërgjigjet.
Javën e kaluar, Parlamenti Europian miratoi me shumicë dërrmuese një propozim që kërkonte ndalimin e mediave sociale për të rinjtë nën moshën 16 vjeç.
Arsyeja? Përdorimi i telefonave inteligjentë nga një në katër të mitur tani është i krahasueshëm me varësinë. A është përmbajtja? Apo janë modelet e saj manipuluese si lëvizja pafund dhe videot me luajtje automatike?
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, tashmë po mban shënime dhe tha se po monitoron Australinë, e cila kufizon platforma si TikTok për adoleshentët.
Por a do t’i kufizojë BE-ja liritë online?
Shfletimi pa ndërprerje mund të ndalohet për të shmangur, sipas fjalëve të Presidentit Francez Emmanaul Macron, rënien e të rinjve në një “Perëndim të Egër Dixhital”. Nëse kjo është një luftë njohëse, a mund ta përballojmë vërtet humbjen e brezit të ardhshëm për shkak të një algoritmi?
-
Adoleshentët shqiptarë “dembelë”! Ushqehen mirë, por 75% e tyre bëjnë jetë sedentare
foto ilustruese
TIRANË- Shëndeti dhe stili i jetesës së adoleshentëve të sotëm është shumë i rëndësishëm për të matur cilësinë e kapitalit njerëzor në dekadën e ardhshme.
Një raport i Organizatës Botërore të Shëndetësisë tregon se fëmijët dhe adoleshentët shqiptarë konsumojnë më shumë fruta dhe perime se bashkëmoshatarët e tyre europianë, por ndërkohë pinë shumë më tepër pije me sheqer dhe janë shumë më pak aktivë fizikisht në krahasim me vendet e tjera të Europës.
Përqindja e fëmijëve që nuk konsumojnë fruta apo perime çdo ditë është shumë më e ulët se mesatarja europiane, çka tregon se zakonet ushqimore të fëmijëve shqiptarë janë disi më të shëndetshme.
Edhe për sa i përket mbipeshës dhe obezitetit te fëmijët 6–9 vjeç, Shqipëria renditet ndër vendet me përqindjen më të ulët, rreth 20%, ndërkohë që mesatarja e rajonit të OBSH-së në Europë është afër 40%. Këto të dhëna tregojnë një situatë relativisht pozitive në raport me shumë vende të tjera europiane.
Nga ana tjetër, treguesi për aktivitetin fizik mbetet problematik. Rreth tre të katërtat e fëmijëve shqiptarë janë fizikisht joaktivë, një nivel i ngjashëm me mesataren europiane, por shumë larg vendeve që performojnë më mirë në këtë drejtim. Edhe konsumi i pijeve të gazuara është disi më i lartë se në vendet më të zhvilluara.
Këto të dhëna sugjerojnë se, ndërsa ushqyerja është relativisht e mirë, mënyra e jetesës mbetet ende sedentare për një pjesë të madhe të fëmijëve.
Përdorimi i cigareve elektronike dhe atyre tradicionale tek adoleshentët shqiptarë është shumë i ulët, nën 10%, krahasuar me nivelet 20-40% në shumicën e vendeve të tjera europiane.
Edhe konsumi i alkoolit është dukshëm më i kufizuar – shumë pak adoleshentë raportojnë se kanë konsumuar alkool, janë dehur ndonjëherë apo gjatë 30 ditëve të fundit. Në këta tregues, Shqipëria dallon pozitivisht, duke u renditur ndër vendet më të sigurta në aspektin e sjelljeve të rrezikshme për moshat e reja.
Vendi ynë renditet shumë mirë për sa u përket zakoneve të ushqyerjes, nivelit të mbipeshës dhe sidomos konsumit të duhanit e alkoolit tek adoleshentët, në krahasim me Europën.
Megjithatë, mbetet një sfidë e dukshme mungesa e aktivitetit fizik dhe një prirje ende e lartë për konsum të pijeve të gazuara.
Financimi publik për shëndetin e fëmijëve dhe adoleshentëve mbetet i kufizuar në vendin tonë. Vetëm 9.2% e totalit të shpenzimeve publike i dedikohen shëndetësisë, krahasuar me rreth 15% në mesataren e BE-së./Monitor -
ChatGPT, “shoku” i adoleshentëve/ Psikologët: Të rinjtë po krijojnë varësi të rrezikshme nga inteligjenca artificiale
Përdorimi i inteligjencës artificiale nga të rinjtë, kryesisht adoleshentët po kthehet gjithnjë e më shumë në një shqetësim.Raporti i fundit i OBSH paralajmëron se në mungesë të kujdesit profesional mund të ketë pasoja serioze. Por çfarë thonë profesionistët e shëndeti mendor për këtë fenomen, vazhdimisht në rritje?
“Adoleshentët kanë më shumë prirjen të diskutojnë me chat gbt se sa me një mik ose ti drejohen psikologut. Madje së fundmi ata duan të marrin këshilla psikologjike për ankthin ose stresin i drejtohen chat gbt. Kërkojnë këshilla, mënyra se si ata duhet të sillen, se si duhet të reagojnë. Po krijojnë varësi, të gjitha grupmoshat, të kemi përgjigjemi të sakta të kemi çdo gje gati”, tha psikologia Ermela Shllaku.
Duke qene shpesh te paragjykuar shoqëriakëta adoleshente i drejtohen inteligjenëc artificiale për të kërkuar mbështetje emocionale.
“Është shumë e rëndësishme mos të paragjykojmë. Adoleshentët i shtyn më shumë të drejtohen drejt inteligjencës artificiale duke qenë se aty gjejnë mbështetje emocionale pa gjykim. Duan të dëgjohen. Në momentin që ata flasin me inteligjencën artificiale tregon se si ata kanë reaguar dhe si duhet reaguar”, shtoi psikologia.
Por cilat janë rreziqet që mund ti shkaktojnë ata shëndetit të tyre duke qenë kaq shumë të ekspozuar?
“Sepse varion në varësi të situatës apo kushteve, prandaj krijohet një varësi e rrezikshme, që nëse nuk gjendet familje apo shkollat mund të shkojnë deri në depresion, sepse do kemi tendecën për të pasur cdo gjë të izoluar pa asnjë hallkë tjetër që e bëjnë të funksionoj”, deklaroi Shllaku.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, një në 7 fëmijë dhe të rinj në moshën 20 vjec vuajnë nga një crregullim i shëndeti mendor. Për këtë aryse ekspertët kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme për krijimin e sistemeve më të forta të mbështejtes ndaj tyre.
-
“Pasoja serioze për shëndetin mendor”/ Adoleshentët të varur nga ChatGPT, psikologët ngrenë alarmin: Kanë prirje…
Përdorimi i inteligjencës artificiale nga të rinjtë, kryesisht adoleshentët po kthehet gjithnjë e më shumë në një shqetësim.
Raporti i fundit i OBSH paralajmëron se në mungesë të kujdesit profesional mund të ketë pasoja serioze. Por çfarë thonë profesionistët e shëndeti mendor për këtë fenomen, vazhdimisht në rritje?
“Adoleshentët kanë më shumë prirjen të diskutojnë me chat gbt se sa me një mik ose t’i drejtohen psikologut. Madje së fundmi ata duan të marrin këshilla psikologjike për ankthin ose stresin i drejtohen chat gbt.
Kërkojnë këshilla, mënyra se si ata duhet të sillen, se si duhet të reagojnë. Po krijojnë varësi, të gjitha grupmoshat, të kemi përgjigjemi të sakta të kemi çdo gjë gati”, tha psikologia Ermela Shllaku.Duke qenë shpesh të paragjykuar nga shoqëria, këta adoleshentë i drejtohen inteligjencës artificiale për të kërkuar mbështetje emocionale.
“Është shumë e rëndësishme mos të paragjykojmë. Adoleshentët i shtyn më shumë të drejtohen drejt inteligjencës artificiale duke qenë se aty gjejnë mbështetje emocionale pa gjykim.
Duan të dëgjohen. Në momentin që ata flasin me inteligjencën artificiale tregon se si ata kanë reaguar dhe si duhet reaguar”, shtoi psikologia.Por cilat janë rreziqet që mund t’i shkaktojnë ata shëndetit të tyre duke qenë kaq shumë të ekspozuar?
“Sepse varion në varësi të situatës apo kushteve, prandaj krijohet një varësi e rrezikshme, që nëse nuk gjendet familje apo shkollat mund të shkojnë deri në depresion, sepse do kemi tendencën për të pasur çdo gjë të izoluar pa asnjë hallkë tjetër që e bëjnë të funksionoj”, deklaroi Shllaku.Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, një në 7 fëmijë dhe të rinj në moshën 20 vjeç vuajnë nga një çrregullim i shëndetit mendor.
Për këtë arsye, ekspertët kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme për krijimin e sistemeve më të forta të mbështetjes ndaj tyre.