Administrata Trump ka lëshuar një “bombë” diplomatike që Tirana zyrtare, e veçanërisht kryeministri Edi Rama nuk e kishin llogaritur: pezullimi i menjëhershëm i vizave për çdo pasaportë afgane. Sekretari Amerikan i Shtetit (DASH), Marco Rubio, njoftoi të shtunën vendimin sa i takon pezullimit të menjëhershëm të lëshimit të vizave për të gjithë shtetasit afganë, duke u justifikuar se prioriteti kryesor i Washingtonit është mbrojtja e amerikanëve. Ky vendim vjen pas një sulmi vdekjeprurës nga një shtetas afgan në Uashington, ku humbi jetën një anëtar i Gardës Kombëtare. Si pasojë, përpunimi i të gjitha kërkesave për emigracion nga Afganistani është ndalur për një kohë të pacaktuar. Shqipëria, vendi që mikpriti afro 700 afganë pas rënies së Kabulit, gjendet tani e bllokuar, pasi këta njerëz nuk kanë rrugë drejt SHBA. Kjo situatë bie si dush i ftohtë mbi kryeministrin Edi Rama, i cili më 2021 u nderua nga Hillary Clinton me çmimin “Inovatori i Nderuar Global” për mikpritjen e afganëve. Por dekorata e lavdërimeve duket se i shkon dëm, pasi realiteti i pezullimit amerikan e lë Shqipërinë me “sorosianët” e Afganistanit të bllokuar në vend.
Pra kjo goditje e fortë e ekspozon edhe më shumë dështimin e narrativës së vitit 2021, kur Edi Rama u nderua nga organizata e Hillary Clinton në një ceremoni plot reflektorë e lëvdata. Ajo që atëherë u paraqit si fitore diplomatike, sot duket si një fletë lavdie që nuk ka më peshë përballë faktit se afganët e mbajtur këtu me lekët e shqiptarëve dhe që janë të sponsorizuar nga miliarderi Xhorxh Soros nuk lëvizin askund. Asokohe Rama e quajti vendimin e mikpritjes “instinktiv” dhe “nobel”, por realiteti i sotëm tregon një tjetër histori: shumë premtime të thëna me zë të lartë në Nju Jork nuk kanë prodhuar asnjë zgjidhje konkrete në terren. Shqipëria ka mbetur me përgjegjësi të papërmbushura, ndërsa aleati kryesor ndërkombëtar ka ndryshuar drejtim me një firmë të vetme, duke bërë që Edi Ramës t’i mbeten në derë sorosianët e Afganistanit dhe shkuar dëm dekorata e Hillary Klinton. Në fund, kriza e resettlement-it shfaq një fakt të thjeshtë: propaganda e podiumit nuk mban gjatë kur godet në murin e politikave të reja amerikane. Dhe pikërisht aty, qeveria shqiptare ndodhet sot, mes premtimeve të bujshme të djeshme dhe realitetit të pamëshirshëm që u materializua këtë fundjavë. Më poshtë po sjellim për lexuesin një përmbledhje të ngjarjeve për këtë çështje.
Çfarë ka ndodhur me afganët?
Ndërkohë kujtojmë se Sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, njoftoi të shtunën se administrata e Trump ka pezulluar lëshimin e vizave për të gjithë individët që udhëtojnë me pasaporta afgane, duke argumentuar se “Washingtoni nuk ka prioritet më të lartë se mbrojtja e amerikanëve”. Ky vendim vjen pas një incidenti të dhunshëm në Uashington, ku një shtetas afgan sulmoi anëtarë të Gardës Kombëtare, një prej të cilëve humbi jetën. “Departamenti i Shtetit ka pezulluar MENJËHERË lëshimin e vizave për individët që udhëtojnë me pasaporta afgane. Po ndërmerren të gjitha hapat e nevojshëm për të mbrojtur sigurinë kombëtare dhe publikun”, shkruan departamenti. Shërbimet amerikane të shtetësisë dhe imigracionit (USCIS) konfirmuan vendimin për X, duke thënë: “Duke filluar menjëherë, përpunimi i të gjitha kërkesave për imigracionin që lidhen me shtetasit afganë është ndalur për një kohë të pacaktuar në pritje të shqyrtimit të mëtejshëm të protokolleve të sigurisë dhe verifikimit”. Por ky vendim prek drejtpërdrejt edhe Shqipërinë. Deri në janar të këtij viti, më pak se 700 afganë vijonin të qëndronin në Shqipëri, kryesisht si pjesë e programeve të resettlementit pas marrjes së pushtetit nga talebanët në Afganistan. Të dhëna të përditësuara nuk janë bërë ende publike nga institucionet shqiptare, duke lënë të paqartë fatin e këtyre personave nën pezullimin aktual të vizave. Pas largimit të SHBA nga Afganistani, të gjithë individët që bashkëpunon me ta u larguan disa në SHBA e disa në vende partnere, derisa të bëhej nxjerrja e vizave. Në Shqipëri erdhën mijëra persona, por afro 700 u bllokuan dhe me gjasë do të mbeten përgjithmonë këtu. Bllokada e parë u bë që në fillim të vitit, ku Trump bllokoi ndihmën e huaj. Por pas këtij zhvillimi, duket se gjasat e largimit janë zero.
Ndikimi i incidentit në Uashington
Sakaq sikundër e theksuam më sipër, ngjarja e dhunshme në Uashington ka shkaktuar ndryshime të menjëhershme në politikat e imigracionit nga administrata Trump. Departamenti i Sigurisë Kombëtare (DHS) njoftoi se sulmuesi, një shtetas afgan, kishte ardhur në SHBA përmes një programi resettlementi të nisur nga administrata Biden në vitin 2021, i quajtur “Operation Allies Welcome” (OAW). Programi kishte për qëllim vendosjen e afganëve të cenueshëm pas rënies së Kabulit, por republikanët kanë akuzuar, pa paraqitur prova, se disa individë nuk ishin verifikuar si duhet. Si pasojë, DHS ka pezulluar përkohësisht përpunimin e të gjitha kërkesave të imigracionit për shtetasit afganë, duke rishikuar protokollet e sigurisë dhe verifikimit.
Si u verifikuan afganët nën administratën Biden?
Ndërkaq mësohet se sulmuesi, 29-vjeçari Rahmanullah Lakanëal, kishte hyrë në SHBA më 8 shtator 2021, pak pas rënies së Kabulit. Ai kishte një aplikim aktiv për vizë speciale imigrimi (SIV) por iu akordua azil nga administrata Trump. Sipas informacionit të publikuar nga qeveria amerikane, programi OAW përfshinte një proces shumë-fazor verifikimi, duke përfshirë mbledhjen e gjurmëve të gishtërinjve dhe fotografive, dhe bashkëpunim të agjencive të ndryshme si FBI dhe Qendra Kombëtare për Kundër-Terrorizmin. Megjithatë, disa zyrtarë republikanë dhe drejtues të FBI-së kanë deklaruar se në praktikë ky verifikim nuk ishte i mjaftueshëm, duke i lejuar individë të pa-verifikuar të hynin në vend.
Si Rama mori çmim nga Hillary Clinton për afganët
Nga ana tjetër bëjmë me dije se për vendimin, që e bëri Shqipërinë vendin e parë që mikpriti afganët, të cilët i ikën regjimit taleban, duke strehuar dhe numrin më të madh në tyre, kryeministri Edi Rama në dhjetor të vitit 2021 është nderuar me çmimin Inovatori i Nderuar Global nga Vital Voice, organizata e themeluar nga ish-Sekretarja e Shtetit, Hilari Klinton dhe që mbështet nga miliarderi Xhorxh Soros. Çmimi i është dorëzuar në një ceremoni të organizuar enkas në New Jork, e ku znj. Clinton nuk i ka kursyer vlerësimet për kryeministrin shqiptar. “Është një nder dhe kënaqësi e veçantë për mua t’ju prezantoj dikë të cilin e admiroj, të cilin kam patur privilegjin ta njoh, karrierën e të cilit e kam ndjekur me interes dhe admirim të madh, udhëheqja e të cilit është simbol i një misioni të përbashkët, atë të ngritjes së grave dhe vajzave. Tani, mjaft udhëheqës ndërkombëtarë nuk ishin të gatshëm të bënin shumë. Edhe kur iu kërkua, gjithnjë në rastin kur u përgjigjën pozitivisht, angazhimet që morën ishin shumë të vogla. Megjithatë, pati një numër të vogël – dhe, për fat të keq, kaq janë, një dorë e vogël – udhëheqësish, që u shprehën të gatshëm në një kohë nevoje të madhe. Në krye të kësaj liste është Kryeministri Edi Rama. Ai kuptoi thuajse instinktivisht sa e rëndësishme ishte të shtrinte dorën, të thoshte “po”. Kur e mora në telefon kryeministrin për ta falënderuar për këtë angazhim të jashtëzakonshëm, ai u përgjigj shumë natyrshëm “po çfarë tjetër duhet të kishim bërë”. Do doja të kishte më shumë udhëheqës me këtë lloj qasjeje”. Kryeministri, i cili u shfaq i emocionuar për çmimin dhe për fjalët e ish-Sekretares së Shtetit dhe zbulon se arsyeja fillestare për të marrë vendimin për të mikpritur afro 4000 mijë afganë ishte pikërisht ftesës së znj. Klinton. “Dikush erdhi në Shqipëri e më tha: “Sekretares Klinton i duhet ndihma jote”. Ia ktheva: “Si është e mundur? As në ëndërr s’e kam parë!” “E kam seriozisht!”, vazhdoi ai. “Në rregull, le ta bëjmë”. “Si?”, thotë.“Ta bëjmë, t’i marrim këto gra”. Më thotë: “A do që të të marrë në telefon Sekretarja Klinton?”“Jo i them, le ta bëjmë, pastaj, nëse do të kujtohet më për këtë, le të më marrë në telefon.” E di, meqë ra llafi, se është shumë amerikane… të paparë kur vjen puna për të të joshur e, pastaj, kur mbarojnë punë të thonë: “Më fal kush je?” Megjithatë nuk ishte ky rasti dhe ajo më telefonoi”. Rama përsërit se vendimi për strehimin e afganeve ishte i natyrshëm, bazuar në historinë dhe traditën e Shqipërisë. “Jam shumë krenar t’ju them se asnjë parti politike shqiptare nuk i tha “jo” pritjes së këtyre njerëzve dhe opinioni ynë publik ishte shumë në mbështetje të mikpritjes së tyre, por po ashtu mendoj, se duhej ta bënim edhe si detyrim ndaj fëmijëve tanë. Ata duhet ta dinë se në këtë jetë, ka një kohë kur merr dhe ka një kohë kur jep. Atëherë ishim ne që morëm, tani ishte radha jonë të japim”. Si drejtuese e një organizate në mbrojtje të grave, Klinton e gjen me vend ta vlerësojë Ramën si mbështetës të grave duke iu referuar numrit të lartë të grave në qeveri. Por Rama dhe për këtë e ka një shpjegim. Nuk kam pse marr lëvdata për këtë. E kam bërë duke ndjekur në një farë mënyre këshillën e zonjës së hekur, Margaret Theçer. Ajo thoshte: “Nëse do që diçka të thuhet, kërkoja një burri, nëse do që diçka të bëhet, kërkoja një gruaje”. Tani, çështja është që ajo vetë nuk zgjodhi asnjë grua në qeverinë e saj”. Organizata Vital Voice ka nderuar disa personalitet me këtë çmim që iu dha Ramës mes të cilëve presidentin aktual amerikan apo Sekretarin e Përgjithshëm të OKB.
